Thumbnail
Gepubliceerd: 16-11-2006 Laatste update: 13-11-2018

De rijke traditie van zelfbouw in Amsterdam  - de gehele grachtengordel is gebouwd onder particulier opdrachtgeverschap – is de afgelopen eeuw ondergeschikt geraakt aan de woningbouw door wooncorporaties en ontwikkelaars. Daar komt nu verandering in. Na het succes van de Scheepstimmermansstraat in het Oostelijk havengebied toont de Zuidbuurt op Steigereiland, IJburg aan dat particulier opdrachtgeverschap een hot item is. In 2003 was de start van de uitgifte van vrije kavels nog aarzelend maar anno 2006 gaan de land- en waterkavels als warme broodjes over de toonbank.

Scheepstimmermanstraat

Bij de grootscheepse herstructurering van het Oostelijk havengebied in de jaren 90 was slechts één straat gereserveerd voor bouwen in eigen beheer. Het experiment aan de Scheepstimmermansstraat was een groot succes. Niet alleen de belangstelling was groot ook de architectonische kwaliteit oogstte alom respect. De gemeente besloot het succes een vervolg te geven op het Steigereiland in het nieuwe stadsdeel IJburg. Ruim zevenhonderd woningen moesten door de bewoners zelf gebouwd worden. Het liep helaas anders.

Tijdens de uitgifte van de eerste kavels in 2003 was de economie in een ongunstig tij. Toekomstige bewoners vonden een dergelijk experiment te gewaagd om uit te voeren in IJburg, een stadsdeel dat zich nog volledig moest bewijzen. De gemeente Amsterdam werd zenuwachtig van de slechte markt en gaf een fors deel van de kavels aan een ontwikkelaar, ondanks dat ze wisten dat deze woningen een totaal ander karakter zouden krijgen als de zelfgebouwde woningen. Achteraf blijkt dit een grote gemiste kans zeker wanneer de markt weer bijtrekt.

Nadat de eerste bewoners aan de gang zijn gegaan, is de drempelvrees verdwenen. De markt draait honderdtachtig graden: de belangstelling is ongekend groot. Dat blijkt wel bij de uitgifte van de eerste 38 waterkavels. Ruim duizend geïnteresseerden kwamen de open dag bezoeken. De gemeente heeft de 110 waterkavels niet uitgegeven aan de ontwikkelaar, maar van de 400 landkavels zijn er nog slechts 230 over voor eigenbouw.

De toekomstige bewoners krijgen drie jaar de tijd om hun woning te bouwen. De gemeente houdt de kopers strikt aan de deadline voor het indienen van een bouwaanvraag en voor de oplevering. Tienduizend euro per maand is de koper kwijt als de deadline niet wordt gehaald. Op die manier wil de gemeente de bouwoverlast beperken. Voor de rest zijn er opvallend weinig regels waar de koper zich aan moet houden. Het bouwbesluit moet uiteraard in acht genomen worden evenals minimum en maximummaten uit de bouwenvelop. Van de rijtjeswoningen moet tachtig procent van de voorgevel op de rooilijn worden geplaatst. De hoogte mag variëren van twee tot vier verdiepingen. Bij de vrijstaande kavels is bepaald waar gebouwd mag worden. Maar verder niets: Geen welstand, geen aanvullende eisen op milieu of inbraakpreventie. De architectenkeuze is, anders dan in de Scheepstimmermansstraat, ook geheel vrij.

meningen over welstandsvrij bouwen

De meningen over de welstandsvrijheid zijn verdeeld. Angelique Bor, projectleider zelfbouw van de gemeente Amsterdam juicht het toe: “Als je mensen zelf laat bouwen, moet je ook die vrijheid geven. Juist dat zorgt voor de diversiteit die hier nu aan het ontstaan is.” Maarten Klos directeur van Architectuurcentrum ARCAM heeft een andere opvatting over de welstandsvrijheid van het Steigereiland. “Het leidt zo snel tot een kakofonie van stijlen. Er staan goede ontwerpen tussen. Maar bij elkaar lijkt zo’n rijtje wel een catalogus van gevelmaterialen.”

Bron: Nul20 november 2006