Roombeek in Enschede was een achterstandswijk, hoge werkloosheid en veel gezinnen met sociaal-maatschappelijke problemen. In mei 2000 werd de wijk ook nog eens getroffen door de vuurwerkramp. Na negen jaar is Roombeek nagenoeg herbouwd. Alle bewoners moesten terug kunnen. Zij kregen volledig inspraak bij de inrichting van het nieuwe Roombeek.
Voorbeeld volkshuisvesting
,,Ongeveer de helft van de oorspronkelijke huurders is teruggekeerd’’, zegt programmaleider Ton van Snellenberg.
Roombeek is een voorbeeld van hoe volkshuisvesting in de toekomst moet worden geregeld, menen deskundigen. De wijk is uitgegroeid van probleemwijk tot voorbeeldwijk. Het stratenpatroon van het oude Roombeek is teruggekomen, de variatie aan huizen is groot. ,,Het is allemaal te danken aan één pot geld, ongeveer 150 miljoen euro van het Rijk en een gemeente die vooral luistert en de bewoner keuzevrijheid geeft’’, zegt Peter van Rooy, onderzoeker gebiedsontwikkeling bij kenniscentrum Habiforum en lid van de commissie-Dekker die voor het kabinet onderzoek doet naar de regelgeving in de woningbouw.
Eigen initiatief bij gebiedsontwikkeling
De aanpak van het project lijkt op die van de jaren dertig toen de bevolking zelf het initiatief nam bij gebiedsontwikkeling. Een groot deel van de wijk is opgezet via particulier opdrachtgeverschap. Bewoners kopen een perceel en mogen binnen vastgestelde kaders zelf bepalen wat voor woning zij bouwen, zolang ze maar een architect in de arm nemen. In Roombeek is particulier opdrachtgeverschap breed toegankelijk, gewone mensen bouwen hun eigen huis.
Huurders mochten kiezen
Zelfs een woningcorporatie heeft vrijheid gegeven in de bouw van huurwoningen. ,,Huurders mochten kiezen of zij een hoog of een laag raam wilden, een Frans balkon, de woonkamer aan de voor- of achterkant’’, zegt van Snellenberg.
,, Het lijkt wel alsof eerst een ramp nodig is voordat zoiets in onze tijd mogelijk is’’, aldus van Rooy. Dat het ook anders kan is volgens de onderzoeker van Habiforum een belangrijke les die de overheid moet leren van fouten die sinds de Tweede Wereldoorlog zijn gemaakt in de volkshuisvesting. Sinds de oorlog zit de overheid erop als een bok op de haverkist, zegt van Rooy. ,,Het enige dat telt is de productie en kijk wat er terecht is gekomen van wijken die sinds de jaren vijftig uit de grond zijn gestampt. Of we het nu hebben over de Bijlmer, Kanaleneiland of een aantal Vinex-locaties, de bewoners blijven zich gast voelen, terwijl mentaal eigenaarschap heel belangrijk is voor de kwaliteit van een wijk of buurt.
Meer overlaten aan particulieren
Het rijk en de gemeenten zouden net als in de jaren dertig veel meer moeten overlaten aan particulieren, meent van Rooy op basis van zijn onderzoek NederlandBovenWater. Daaruit blijkt dat in landen waar de overheid een strakke regie voert over volkshuisvesting zoals Nederland en Engeland, burgers negatiever zijn over hun woning en de leefomgeving. In landen waar bewoners een veel grotere stem hebben, zoals in Duitsland en Denemarken, blijken burgers juist meer tevreden over hun wijk en huis.
Gemeenten koopman en dominee
,,Daarbij speelt vooral de gemeente een dubbelrol’’, zegt van Rooy. ,,In Nederland is de gemeente koopman en dominee. Die laat vooral bouwen op plaatsen waar ze zelf geld verdient. Uitgifte van nieuwe bouwlocaties en bedrijventerreinen levert veel meer op dan binnenstedelijke herstructurering. Uitdijende kernen, gaten in steden en ruimtelijke verrommeling zij zo heel eenvoudig te verklaren’’, aldus de onderzoeker.
Bron: Nederlands Dagblad, 24 juli
